PODGRAĐE PETROVARADINA

Tokom 2023. godine, prilikom terenskih istraživanja, obavljeno je nekoliko kraćih razgovora sa stranim turistima koji su obilazili Podgrađe u kontekstu sagledavanja njihovih opštih utisaka o ovoj urbanističkoj, odnosno ambijentalnoj celini. Neformalni razgovori u formi „nestrukturisanog intervjua“, individualno ili kolekltivno, obavljeni su sa ukupno 26 respondenata iz 15 različitih zemalja (Velike Britanije, Nemačke, Austrije, Češke, Mađarske, Hrvatske, BiH, Severne Makedonije, Japana, Južne Koreje, Italije, Francuske, Španije, Portugala i Ruske Federacije). Informanti su bili različite starosne dobi i pola, od 23 do 51. godine starosti, pri čemu su razgovori sa njima obavljeni na srpskom, engleskom i češkom jeziku na ulicama Podgrađa.

Suštinski, generalno su stavovi informanata o Podgrađu kao prostornoj celini, bili izuzetno pozitivni,  međutim uz upadljivo odsustvo bilo kakve njihove upućenosti o samom istorijskom značaju kako samog Suburbiuma, tako i Petrovaradinske tvrđave kao celine. Dominantna većina ispitanika je iskazala izuzetno pozitivne stavove o arhitektonskom nasleđu Podgrađa, uz ukazivanje na problematiku deficita turističkih tabli  kako o pojedinačnim objektima, tako i o Tvrđavi i Podgrađu u celini. Tokom razgovora skoro svi sagovornici (turisti), uz izuzetak nekoliko njih iz Hrvatske, BiH i Severne Makedonije, bili su začuđeni zbog frekvencije saobraćaja u Beogradskoj ulici, odnosno zbog činjenice što Podgrađe nije zatvoreno za saobraćaj i što, u kontekstu potencijala, nije adekvatnije turistički iskorišćeno kako u smislu potencijalnih muzeja i galerija, tako i u smislu malog broja suvenirnica i ugostiteljskih objekata.

Informanti su samoinicijativno tokom razgovora često vršili kompararaciju između prostorne celine Podgrađa i ostalih delova Novog Sada, pre svega istorijskog jezgra, odnosno centra grada. U tom kontekstu je većina njih iznela vrednosni stav o Podgrađu kao daleko interesantnijoj celini (zajedno sa Tvrđavom) u odnosu na centar Novog Sada.

Generalno posmatrano, limitiranim terenskim istraživanjima, odnosno razgovorima sa stranim turistima kao informantima, konstatovani su isključivo predhodno navedeni njihovi bazični vrednosni stavovi u kontekstu opštih utisaka o konkretnoj lokaciji.

Objekti

Administrativna jednospratnica

Vatroslava Lisinskog br. 1 (Ćošak Štrosmajerove i Ulice Vatroslava Lisinskog)

Sredina XVIII veka

Arsenal Donje tvrđave

Beogradska ulica br. 12 (Ulice: Beogradska, Vladimira Nazora i Štrosmajerova)

Druga polovina XVIII veka

Barutana – Barutni magazin Barbara (B1)

Vojni kompleks “Tvrđava”

Druga polovina XVIII veka

Barutana – Barutni magazin Franc (B2)

Vojni kompleks “Tvrđava”

Druga polovina XVIII veka

Barutana – Barutni magazin Terezija (B3)

Kompleks Vojne bolnice

Druga polovina XVIII veka

Barutana u boneti redvija ravelina Svetog Benedikta – Barutni magazin Josif

Neposredna blizina Beogradske kapije - boneta redvija ravelina Svetog Benedikta

Druga polovina XVIII veka

Beogradska kapija

Beogradska ulica

Šesta decenija XVIII veka

Crkva Svetog apostola Pavla

Kompleks Vojne bolnice; Ulica Vladimira Nazora

Treća decenija XX veka

Crkva Svetog Jurja

Štrosmajerova ulica br. 20

Donji (Glavni) provijantski magazin i pekara

Kamenički put br. 1 (Ćošak Kameničkog puta i Štrosmajerove ulice)

Prva polovina XVIII veka; tridesete godine XX veka

Dve objedinjene stambene jednospratnice

Vladimira Nazora br. 5 / Prote Mihaldžića br. 14 (Ćošak ulica Vladimira Nazora i Prote Mihaldžića)

Sredina XVIII veka (stariji objekat na ćošku); Kraj XIX – početak XX veka (noviji objekat)

Ispadna (padajuća) kapija

Kompleks Vojne bolnice

Sredina XVIII veka

Izolovani paviljon

Kompleks Vojne bolnice

Kraj XIX veka

Jednospratna stambena kuća

Štrosmajerova br. 1

XVIII vek

Jednospratna stambena kuća

Prote Mihaldžića br. 8

Izvorno: XIX vek; današnji izgled: tridesete godine XX veka

Jednospratna stambena zgrada

Prote Mihaldžića br. 6 (Ćošak ulica Prote Mihaldžića i Vatroslava Lisinskog)

Početak ili prva polovina XIX veka

Jednospratni stambeni objekat

Štrosmajerova br. 6

Početak XX veka

Jednospratni stambeni objekat

Vladimira Nazora br. 1 (Ćošak ulica Vladimira Nazora i Štrosmajerove)

Druga polovina XVIII veka

Jednospratni stambeni objekat

Prote Mihaldžića br. 2

Prva polovina XIX veka

Jednospratni stambeni objekat

Štrosmajerova br. 12

Druga polovina XIX veka

Jednospratni stambeni objekat

Štrosmajerova br. 10

Prva polovina XVIII veka (stariji – dvorišni objekat); Kraj XVIII – početak XIX veka (noviji – ulični objekat)

Jednospratni stambeno-poslovni objekat

Štrosmajerova br. 3 (Ćošak Štrosmajerove i Ulice Vatroslava Lisinskog)

Druga polovina XVIII veka

Jednospratni stambeno-poslovni objekat

Štrosmajerova br. 4

Prva polovina XIX veka

Kasarna u bastionu Svete Franciske

Vojni kompleks “Tvrđava”

Kraj XIX veka

Nekadašnji Samostan i Crkva Svetog Franje

Ulica Prote Mihaldžića / Kompleks Vojne bolnice

Početak XVIII veka

Nekadašnji Samostan Svetog Jurja

Štrosmajerova ulica br. 20

Nepostojeća Kapija između Suburbiuma i Gornje tvrđave

Početak stepeništa od Donje prema Gornjoj tvrđavi

Početak XVIII veka

Nepostojeća Novosadska (Dunavska - Vodena) kapija

Današnja prilazna saobraćajnica Varadinskom mostu

Sredina XVIII veka

Nepostojeća Provijantska kapija

Kamenički put (sklop fortifikacije Provijantskog bastiona)

Druga polovina XVIII veka

Nova – Donja kapija

Ulica Vladimira Nazora

Druga polovina XVII veka

Novoizgrađeni jednospratni stambeno-poslovni objekat

Prote Mihaldžića br. 2

Današni oblik: Devedesete godine XX veka

Objekat nekadašnje zanatske kasarne za smeštaj građevinskih radnika na fortifikaciji

Štrosmajerova 22

XVIII vek

Oficirski paviljon

Beogradska ulica br. 23 – 25

Kraj XIX veka

Paviljon inžinjerskih oficira i Infanterijska kasarna

Lokacija: Beogradska ulica br. 21 (Ćošak Beogradske i Ulice Vladimira Nazora; Ulica Vladimira Nazora)

Sredina XVIII veka

Pešadijska (Infanterijska) kasarna kod Beogradske kapije

Beogradska ulica br. 14

Druga polovina XVIII veka

Prizemna poslovno-stambena kuća

Štrosmajerova br. 8

Druga polovina XIX veka

Prizemna stambena kuća

Prote Mihaldžića br. 4

Druga polovina XIX veka

Prizemna stambena kuća

Vatroslava Lisinskog br. 4

Kraj XVIII veka

Prizemna stambena kuća

Štrosmajerova br. 7

Kraj XIX – početak XX veka

Prizemna stambena kuća

Štrosmajerova br. 9

Kraj XIX – početak XX veka

Prizemna stambena kuća

Štrosmajerova br. 16

Prva polovina XIX (izvorna forma); Dvadesete godine XX veka (sadašnja forma)

Prizemna stambena kuća

Štrosmajerova br. 14

Sredina XIX veka

Prizemna stambeno-poslovna kuća

Beogradska ulica br. 5

Prva polovina XIX veka

Rodna kuća Bana Jelačića

Vladimira Nazora br. 3 (Ćošak Beogradske i Ulice Vladimira Nazora)

Sredina XVIII veka

Stambena jednospratna kuća

Prote Mihaldžića br. 12

Druga decenija XIX veka

Stambena jednospratna kuća – Zgrada brigadira / Oficirska stambena zgrada

Beogradska ulica br. 9 (Ćošak Beogradske i Ulice Vatroslava Lisinskog)

Druga polovina XVIII veka

Stambena jednospratnica

Štrosmajerova br. 18

Druga decenija XX veka

Stambeno-poslovna jednospratna kuća

Beogradska ulica br. 4

Kraj XIX veka

Stambeno-poslovna jednospratna kuća

Beogradska ulica br. 8

Sredina XVIII veka

Stambeno-poslovna jednospratna kuća

Beogradska ulica br. 1

XVIII vek

Stambeno-poslovna jednospratna kuća

Lokacija: Beogradska ulica br. 17

Kraj XVIII – Početak XIX veka

Stambeno-poslovna jednospratna kuća

Beogradska ulica br. 13

Druga polovina XVIII veka

Stambeno-poslovna jednospratna kuća

Beogradska ulica br. 11 (Ćošak Beogradske i Ulice Vatroslava Lisinskog)

Kraj XVIII veka

Stambeno-poslovna jednospratna kuća

Beogradska ulica br. 7

Druga polovina XVIII veka

Stambeno-poslovna jednospratna kuća

Beogradska ulica br. 3

Druga polovina XVIII veka

Stambeno-poslovna jednospratna kuća – Kuća „Kod zlatnog orla“

Lokacija: Beogradska ulica br. 15

Sredina XVIII veka

Stambeno-poslovna jednospratna kuća – Kuća komorskog komesara

Beogradska ulica br. 10

Sredina XVIII veka

Stambeno-poslovna jednospratnica

Prote Mihaldžića br. 10

Druga decenija XIX veka

Stambeno-poslovna jednospratnica

Trg Vladike Nikolaja br. 1a (Ćošak Štrosmajerove ulice i Trga Vladike Nikolaja)

Druga polovina XVIII veka (izvorno) ; 90-te godine XX veka (potpuna rekonstrukcija)

Stambeno-poslovni jednospratni objekat

Trg Vladike Nikolaja br. 1

Druga polovina XVIII veka

Stara ratna komanda

Trg vladike Nikolaja br. 4 (Trg Vladike Nikolaja; Ćošak Beogradske i Ulice prote Mihaldžića)

Prva polovina XVIII veka

Velika kasarna

Ulica Prote Mihaldžića (Ćošak ulica Prote Mihaldžića i Vladimira Nazora / Kompleks Vojne bolnice)

Prva polovina XVIII veka

Visokoparterni stambeno-poslovni objekat

Štrosmajerova br. 5

Sredina XIX veka

Vojna menza sa klubom

Vojni kompleks „Tvrđava“

Kraj XIX – početak XX veka

Zgrada “Biskupske rezidencije”

Vatroslava Lisinskog br. 2 (Ćošak Beogradske i Ulice Vatroslava Lisinskog)

Prva polovina XVIII veka

Zgrada „Glavne malternice“

Trg Vladike Nikolaja br. 3 (Ćošak Beogradske ulice i Trga Vladike Nikolaja)

Druga polovina XVIII veka

Zgrada „Šajkaškog bataljona“

Beogradska br. 2

Poslednja decenija XVIII veka

Zgrada komandanta Tvrđave – Generalat

Kompleks Vojne bolnice (Trg Vladike Nikolaja br. 6)

Početak XVIII veka; tridesete godine XX veka

Zgrada komorskog provizora

Lokacija: Beogradska ulica br. 19 (Ćošak Beogradske i Ulice Vladimira Nazora)

Druga polovina XVIII veka

Zgrada Magistrata – “Zelena kuća”

Beogradska ulica br. 6 (Ćošak Beogradske i Ulice Vatroslava Lisinskog)

Prva polovina XVIII veka